همدان- بوی نم روستا و نای چوب، صدای جادوگری مرد منبت کار و خرده چوب هایی که در هوای روستا پر می کشند، اینجا «اشترمل» روستای منبت ایران است، جایی که از چوب خشک، شاهکارهای هنری خلق می کنند.
خبرگزاری مهر-گروه استان ها: هنوز چند فرسنگی با شهر تویسرکان فاصله داری که تابلویی نظرت را به خود جلب می کند، به «اشترمل» مهد مبل و منبت ایران زمین خوش آمدید، جمله ای که ناخودآگاه انسان را کنجکاو آشنایی با قابلیت های این روستا می کند. «اشترمل» روستایی است که وقتی وارد آن می شوی تا چشم کار می کند کارگاه هایی خودنمایی می کند که بر در هر یک از آنها آثار بی نظیری از منبت کاری بر روی مبل به چشم می خورد و سراسر روستا پر است از چوب های گردو، گویی که به شهر چوبی وارد شده ای! مردان بسیاری در هر کدام از کارگاه ها هنرمندانه مشغول خلق شاهکاری از خود هستند که هر آنچه از زیبایی آنها بگویی باز هم نتوانسته ای حق مطلب را اداکنی، نقش های برگرفته از دوران هخامنشی و دوران ایران باستان با هنر دست منبت کاران روستای «اشترمل» بر روح بی جان چوب های گردو جان می گیرد.
انسان با تماشای هر کدام از نقش های حک شده برروی چوب گویی به دنیای دیگری سفر می کند، هنرمند منبت کار با حوصله وصف ناشدنی و با هنرمندی بی نظیر خود خلاقانه طرح هایی را بروی چوب خلق می کند که هر کدام در نوع خود بی نظیر است. هنرمند منبت کار تلفیقی از حوصله و ذوق خود را به کار گرفته تا با چند قلم و اسکنه ای فلزی ذهنیات خود را با خطوط کوفی، نقوش اسلیمی، ختایی و گل، مرغ، شیر، فیل، طرح های هخامنشی و صد ها طرح دیگر بر روی چوب های بی جان نقش کند. هنر دست هنرمند و صنعتگر «اشترمل» با ادراک و احساس و اندیشه و خلاقیت در می آمیزد تا باز هم شاهکاری بی نظیر را از خود بر جای گذارد. روستای «اشترمل» در یک منطقه کوهستانی واقع است که نقاط بالادست و پاییندست روستا اختلاف سطح زیادی دارند و بیش از ۷۰ درصد مردم این روستا به صنعت مبل و منبت مشغول هستند به طوریکه این هنر و صنعت موجب شده تا در این روستا مهاجرت معکوس اتفاق بیافتد و مهاجرت افراد به روستا موجب افزایش جمعیت آن شده است. روستای «اشترمل» یکی از چندین روستای صنایع دستی استان همدان است که شغل غالب مردم روستا صنایع دستی استروستای «اشترمل» یکی از چندین روستای صنایع دستی استان همدان است که شغل غالب مردم روستا صنایع دستی است و استان همدان دارای روستاهای بسیاری بوده که در حوزه رشته های مختلف صنایع دستی مانند، قاب سازی، مروا بافی، چرم و غیره فعال هستند. روستاهای هدف صنایع دستی در استان همدان علاوه بر اشتغالزایی سهم مهمی را در صادرات غیر نفتی ایفا می کنند و می توانند علاوه بر رونق اقتصادی موجب جذب گردشگری به استان همدان شوند و از همین رو قرار بر این است که هر ساله یک یا دو روستا از روستاهای هدف صنایع دستی استان همدان برای جذب اعتبارات و ردیف بودجه ای معرفی شوند.
یکی از منبت کاران این روستا در گفتگو با مهر گفت: تویسرکان قطب تولید مبل و منبت در استان همدان است و مبل و منبت تویسرکان از نظر کمی و کیفی در سطح کشور و حتی خارج از کشور ظرفیتهای فراوانی دارد. احمد بیاتی با بیان اینکه در شهرستان بیش از سه هزار کارگاه مبل و منبت فعال است، اظهار داشت: بیشتر این کارگاهها در روستاهای سیدشهاب، اشترمل، جیجانکوه، عین آباد و شهر تویسرکان است و در سرکان نیز خراطیهای خوبی فعالیت دارند. وی با اشاره به اینکه مبل تویسرکان اکنون در مریانج، ملایر، تهران، مشهد و دیگر شهرهای کشور به فروش میرسد، عنوان کرد: باید بازار متمرکز مبل در تویسرکان راهاندازی شود. وی با تأکید بر قدمت دیرینه صنعت مبل و منبت در تویسرکان، اظهار داشت: متأسفانه برخی شهرها داعیه شهر منبت را در استان دارند ولی تویسرکان از نظر کمی و کیفی در این زمینه در استان اول است و در کشور نیز حرف برای گفتن دارد. کمبود نقدینگی کارگاه های تولیدی از مهمترین مشکلات منبت محسوب می شود. یکی دیگر از هنرمندان عرصه مبلمان منبت نیز درباره مشکلات این رشته گفت: علاوه بر افزایش قیمت مواد اولیه وهزینه های بالای حمل و نقل، کمبود نقدینگی کارگاه های تولیدی از مهمترین مشکلات منبت محسوب می شود. عباس ترکاشوند گفت: آثار تولیدی هنرمندان منبت کار همدانی به علت کمبود نقدینگی برای رویه کوبی و کارگاه رنگ به صورت خام به تهران و دیگر نقاط کشور ارسال می شود. وی گفت: آثار هنری منبت کاران همدانی پس از تکمیل در دیگر استان ها با قیمت های بسیار زیادی به فروش می رسد و سود حاصل از آن به جای اینکه به جیب هنرمند برود نصیب دلالان و فروشندگان می شود.
مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد روستاهای هدف گردشگری اظهار داشت: روستاهای هدف گردشگری در سال های اخیر اعتبار خاصی نداشته و تنها در حد یک اسم بوده است. ریحان سروش مقدم با اشاره به اینکه امیدواریم روستاهای هدف گردشگری در سفر هیئت دولت به همدان در ردیف بودجه ای قرار بگیرند، عنوان کرد: پیشنهاد شده است که روستاهای ویژه صنایع دستی نیز مد نظر قرار بگیرد و این موضوع تصویب شد. وی در ادامه افزود: روستاهای هدف صنایع دستی هم به آمار جاذبه ها اضافه می شود چون برخی روستاها در استان وجود دارد که جزو روستاهای هدف گردشگری نبود اما صنایع دستی در آن روستاها فعال است. در روستاهای هدف صنایع دستی به حدی اشتغال در حوزه صنایع دستی زیاد است که مهاجرت معکوس انجام شده به طوریکه روستائیان از شهر به روستا برگشتندمدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان بیان داشت: در روستاهای هدف صنایع دستی به حدی اشتغال در حوزه صنایع دستی زیاد است که مهاجرت معکوس انجام شده است به طوریکه روستائیان از شهر به روستا برگشتند. ریحان سروش مقدم در ادامه سخنانش بیان داشت: روستاهای مختلف مثل روستای کاج، روستای اشترمل، روستای آورزمان و غیره در این زمره قرار می گیرند. وی اظهار داشت: ۱۵ روستای هدف صنایع دستی پیشنهاد شده است که واجد شرایط هستند و بالای ۷۰ درصد در این روستاها شاغلین صنایع دستی هستند.
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان گفت: روستاهای هدف صنایع دستی در استان زیاد بوده و حداقل آن ۱۵ روستا است که در آنها بالای ۳۰ درصد و یا بیشتر شاغل صنایع دستی هستند. سروش مقدم در این خصوص اظهار داشت: برای اینکه بتوان برای روستاهای هدف صنایع دستی بودجه و تسهیلات جذب کرد قرار بر این شده است که سالی یک روستا معرفی شود. وی بیان داشت: به دلیل اینکه این روستاها بازار کار دارند هدف صنایع دستی شده اند و پیگیر این هستیم که ردیف بودجه ای برای این روستاها جذب شود. معاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان همدان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر درخصوص روستاهای هدف صنایع دستی گفت: روستاهای زیادی در استان همدان وجود دارد که کار اهالی روستا صنایع دستی است. علیرضا قاسمی با اشاره به اینکه در روستاهای هدف صنایع دستی استان رشته های مختلف صنایع دستی فعال است، عنوان داشت: قرار بر این است که هر سال یک یا دو روستا از استان به عنوان روستای هدف صنایع دستی معرفی شوند که برای سال جاری روستای اشترمل و روستای سید شهاب تویسرکان مد نظر قرار گرفته است. وی با اشاره به اینکه هدف از معرفی روستاهای هدف صنایع دستی تقویت صنایع دستی در این روستا ها است، گفت: آموزش صنعتگران در رشته های مختلف مبل و منبت و طراحی، افزایش کیفیت تولیدات، تجهیز کارگاه ها، اعطای تسهیلات به شاغلین در حوزه صنایع دستی، کمک به تامین مواد اولیه و شکوفایی بیشتر صنایع دستی استان از جمله اهداف معرفی روستاهای هدف صنایع دستی است.
.
در حال حاضر ۳۳ هزار و ۶۰۰ نفر در حوزه صنایع دستی در ۲۱ هزار کا هرگاه در سطح استانم همدان فعالیت می کنندمعاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان همدان در ادامه سخنانش بیان کرد: در حال حاضر ۳۳ هزار و ۶۰۰ نفر در حوزه صنایع دستی در ۲۱ هزار کارگاه در سطح استان همدان فعالیت می کنند. قاسمی با اشاره به اینکه خوشه های مبل و منبت در تویسرکان و ملایر فعال است، افزود: پنج هزار و ۴۰۰ نفر از صنعتگران استان همدان دارای بیمه هستند. وی در ادامه به برگزاری برنامه نشان ملی در پایان شهریور ماه در استان کمانشاه اشاره داشت و افزود: در حال حاضر مشغول جمع آوری آثار صنعتگران هستیم و استقبال بی نظیر بوده است. معاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان همدان با بیان اینکه صنایع دستی استان همدان دارای ۳۶ نشان ملی و ۱۰ مهر اصالت هستند، گفت: ۲۱ نشان ملی در دو سال اخیر کسب شده است که با توجه به استقبال بی نظیر صنعتگران برای نشان ملی در سال جاری پیش بینی می شود این تعداد در سال جاری سه یا چهار برابر شود. با این تفاسیر باید تاکید داشت که استان همدان در کنار جاذبه های طبیعی و تاریخی مختلف دارای پتانسیل های قوی مانند روستاهای هدف صنایع دستی است که پرداختن و توجه به این روستاها علاوه بر رونق اقتصادی برای استان و ایجاد اشتغال می تواند زمینه مهمی در جذب گردشگر به سمت استان همدان باشد.
.
او عنوان کرد که ۶۰ روستا در این بخش است و در حدود ۳۰ درصد از روستاییان در شغل منبت کاری فعالیت دارند. بخش دار مرکزی تویسرکانی در ادامه افزود: ۴۰ درصد از اهالی روستای اشترمل یعنی در حدود یک هزار و ۸۷۴ به صنعت دست منبت کاری روی آورده اند که ۳۵ نفر از این تعداد از بانوان روستایی هستند. سعدی عبدلی عنوان کرد: بانوان روستایی به رشته فرشبافی نیز علاقه بسیاری دارند و طرح های بی نظیری را بر روی فرش های خود نقش می بندند. در کنار عمده خانه های این روستا کارگاه های کوچک مبل و منبت را مشاهده می کنیم، حتی شده در یک اتاق دو در چهار و شاید هم کوچکتر اهالی دست به کار شده و آستین های همت خود را برای تحقق اقتصادمقاومتی بالا زده اند و از آن جا که کارگاه ها در نزدیکی محل کارشان است اعضای خانواده با سرپرستان خود همسو و هم کار می شوند و فرزندان هم از همین دوران کودکی مبل ومنبت کاری را می آموزند و همچون فردی کارآفرین تربیت می شوند. به یکی از کارگاه های این روستا می رویم، بوی چوب و صدای اره و چکش منبت کاری و خرده های چوب ریخته شده در کارگاه توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند و مدادی که بر دست منبت کار روستایی است تا نقش های زیبا را بر چوب های گردو نقش ببندد.
.
سوری می گوید که از دوران کودکی به منبت کاری روی آورده است و سالیان سال با کمک برادر خود در کارگاه مبل و منبتی هر چند کوچک فعالیت کرده و معیشت خود را تأمین می کند. او از طرح و نقش ویژه این روستا به نام نقش گلریز هم حرف ها بسیار می زند، آن جاکه با وجود وارد شدن دستگاه های سی.ان.سی و به دنبال آن بیکار شدن تعداد قابل توجهی از کارگران منبت کار، هنوز این هنر دست یک سر و گردن از دستگاه مورد نظر بهتر عمل می کند. سوری ادامه داد: گرچه هنردست هنرمندان و صنعت مبل و منبت تویسرکان این روزها با ورود این دستگاه ها دستخوش تغیراتی شده است، اما خوشبختانه نمی توان با دستگاه سی.ان.سی طرح گلریز که به طور عمده ویژه منبت کاران روستای اشترمل است بر روی چوب ها نقش بست و این هنر به طور کلی از زیردست هنرمندان خارج نشده است. او می گوید: ابتدا چوب های گردو که تشکیل شده از قطعه های بزرگی است برش داده می شود و سختی کار هم در همین ابتدا است، جایی که تنه های چوب های بزرگ باید بریده شود، چوب های قطعه قطعه شده کم کم برای نقش بستن آماده و طرح های متنوع بر روی آنان کشیده می شود، سپس با ابزارهای مخصوص منبت کاری کنده کاری شده و آن جا که نیاز باشد به هم چسبانده می شوند و در نهایت مبل ساخته می شود و یا ساعت ایستاده ای خودنمایی می کند.
یکی دیگر از منبت کاران تویسرکانی هم عنوان کرد: نقش های حک شده بر روی چوب های قطعه قطعه شده با چند نوع قلم و اسکنه ای فلزی کنده کاری می شود، گاهی طرح ها نقوش اسلیمی یا خطوط کوفی است و گاهی دیگر ترکیبی از ختایی و گل، مرغ، شیر و فیل و طرح های هخامنشی هم را باید بر آن اضافه کرد. منبت کار دیگری هم که از اهالی روستای اشترمل است می گوید: اگر به بازار مبل و منبت ملایر سری بزنیم تعداد قابل توجهی از اهالی این روستا و یا دیگر روستاها را می بینیم که به آن شهر رفته اند به شغل منبت و منبت در ملایر مشغول هستند و شاید به نوعی به آنان این هنر دست را می آموزند. او ادامه می دهد: ملایر از موقعیت جغرافیایی بین شهری مناسبی تری نسبت به تویسرکان برخوردار است و تویسرکان محصور در کوه ها و از نظر امکانات زیربنایی همچون راه ها آنچنان در سال های گذشته پیشرفتی که باید کمک کار فعالان حوزه مبل و منبت داشته باشد، نداشته است. سوری ابراز امیدواری کرد که با برنامه ریزی مسئولان چاره ای برای بازاریابی حاصل دست رنج منبت کاران تویسرکانی اندیشده شود و زمینه آن فراهم شود تا آنان در نمایشگاه های بزرگ مبل و منبت در سطح کشور حضور یابند تا هنر دست خود را عرضه کنند.
منبت کاران این روستا به صورت خودجوش به دنبال برگزاری جشنواره مبل و منبت هستند، جشنوارهای که نوید بخش روزهای خوشی برای آن است تا در کم توجهی تنی چند از مسئولان، خود آستین های همت را برای معرفی مبل و منبت تویسرکان به سراسر کشور بالا بزنند. به گزارش خبرنگار رودآور؛ کارگاه های کوچک مبل و منبت به عنوان یکی از صنایع دستی تویسرکان را می توان از سرمایه های ارزشمند اقتصادی این شهرستان نام برد که البته با عدم پیگیری های مناسب متولیان امر آن طور که باید و شاید سبب ساز رونق اقتصادی در تویسرکان نشده است. «جعفری» رییس اتحادیه مبل و منبت تویسرکان با بیش از ۳۳ سال سابقه کار حدود پنج سال است که با توجه به مشکلات پیش روی منبت، کارگاه خود را نیمه تعطیل کرده است. او می گوید طی مدت فعالیت خود در قسمت های مختلف فعالیت استاد کار شده و از نقشه کشی و طراحی تا مقار زنی را انجام می دهد.
.
وی با بیان مشکلات عمده این عرصه به نبود نمایشگاه و محل عرضه مستیم مبل و منبت اشاره کرد و خواستار حضور سرمایه گذار و حذف دلالان شد. رییس اتحادیه مبل و منبت تویسرکان با تشکر از اداره میراث فرهنگی شهرستان ایجاد شهرک یا مجتمعی مشتمل بر تولید تا عرضه منبت در شهرستان را پیشنهاد داد و افزود “مهم نیست این مجموعه تحت نظر چه ارگان و اداره و سازمانی باشد فقط هدفش ایجاد اشتغال جوانان باشد هم کافی است”. جعفری از مشکلات عرصه مبل و منبت تویسرکان را عدم راهکاری مناسب در راستای ارائه الگوهای موفق برای نسل جوان در این عرصه عنوان کرد و گفت: از ظرفیت های این شهرستان حضور استادکارهای ماهر و مراکز آموزش فنی و حرفه ای است. امید آن که مسئولان امر بیش از پیش به هنر دست منبت کاران تویسرکانی توجه ای ویژه داشته باشند و رکود اقتصاد حاکم بر بازار شهرستان را که وابسته به باغات گردو است و هرزچندگاهی با سرمازدگی و یا خشکسالی دچار نوسان می شود را با پویاتر شدن صعنت مبل و منبت نجات دهند.
.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
برگرفته از : mehrnews.com و roodavar.ir